ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਹੈ ਲਹਿੰਦੇ ਵਾਲੇ ਪਾਸਿਓ ਸਾਂਝਾ ਕਰਨ ਨੂੰ ਤੇ ਸਮੇਂ ਸਮੇਂ ’ਤੇ ਕਰਦਾ ਵੀ ਰਹਾਂਗਾ, ਪਰ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਜਿਵੇਂ ਚਿੱਠੀ ਲਿਖਦਿਆਂ ਸੁਖ ਸਾਂਦ ਲਿਖੀਦੀ ਹੈ ਉਹੀ ਕਰਨ ਲੱਗਾ ਹਾਂ। ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਸਾਧ ਸੰਗਤ ਜੀ ਕਿ ਸਭ ਸੁਖ ਸਾਂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਹਾਂ ਸਾਡੀ ਰਾਜੀ ਖੁਸ਼ੀ ਦੀ ਤਮੰਨਾ ਉਹ ਜਰੂਰ ਰੱਖਦੇ ਨੇ। ਲਾਹੌਰ ਸਾਡੀ ਵਿਰਾਸਤ ਹੈ, ਲੋਕ ਸਾਡੇ ’ਤੇ ਜਾਨ ਵਾਰਦੇ ਨੇ ਹਾਂ ਸ਼ੇਰ ਏ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਉਦਰੇਵਾਂ ਉਹਨਾਂ ਵਿਚ ਸਾਡੇ ਨਾਲੋਂ ਬਹੁਤਾ ਹੈ, ਪਰ ਮੈਂ
ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ੧੯੬੨ ਵਿਚ ਖਿਚੀ ਗਈ ਇਕ ਤਸਵੀਰ। ਇਮਾਰਤ ਅਤੇ ਸਰੋਵਰ ਚੰਗੀ ਹਾਲਾਤ ਵਿਚ ਹਨ। ੪੭ ਦੇ ਉਜਾੜਿਆਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਿਖ ਸੰਗਤ ਦੀ ਅਣਹੋਂਦ ਕਾਰਨ ਲਹਿੰਦੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਖੰਡਰ ਹਾਲਤ ਵਿਚ ਪਏ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ਹੀ ਸਰਹੱਦ 'ਤੇ ਪੈਂਦੇ ਪਿੰਡ ਜਾਹਮਨ ਵਿਚ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਚਰਨ ਛੋਹ ਪ੍ਰਾਪਤ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਰੋੜੀ ਸਾਹਿਬ ਇਕ ਹੈ। ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਲਈ ਗਈ ਤਸਵੀਰ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਦੀ
ਭਗਤ ਆਖਦੇ ਹਨ ਕਿ ਮੈਨੂੰ ਕਿਸੇ ਕਿਸਮ ਦੇ ਜਾਤ-ਗੋਤ ਦੀ ਪਰਵਾਹ ਨਹੀਂ ਰਹੀ ਅਤੇ ਮੈਂ ਰਾਮ ਨਾਮ ਦਿਨ ਰਾਤ ਜਪ ਰਿਹਾ ਹਾਂ। ਭਗਤ ਰਵਿਦਾਸ ਆਪਣੇ ਆਪ ਅਤੇ ਪਰਮਾਤਮਾ ਵਿੱਚ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟਾਂਤਾਂ ਰਾਹੀਂ ਸਥਾਪਿਤ ਸਮਾਜਿਕ ਦਰਜਾਬੰਦੀ ਤੋੜ ਕੇ ਅਜਿਹੀ ਹਾਈਰਾਰਕੀ (ਦਰਜਾਬੰਦੀ) ਸਥਾਪਿਤ ਕਰ ਰਹੇ ਜਾਪਦੇ ਹਨ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਹ ਖ਼ੁਦ ਨੂੰ ਸੇਵਕ ਅਤੇ ਪਰਮਾਤਮਾ ਨੂੰ ਮਾਲਕ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਭਗਤ ਰਵਿਦਾਸ ਤਾਂ ਉਹ ਜਾਤ, ਪਾਤ ਅਤੇ ਜਨਮ ਨੂੰ ਹੀ ਮਾੜਾ ਆਖਦੇ ਹਨ ਜਿਸ ਨੇ ਰਾਜਾਰਾਮ ਦੀ
ਸ੍ਰੀ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿਚ ਸੰਤੁ ਰਾਗ ਗਾਇਨ ਕਰਨ ਦੀ ਮਰਯਾਦਾ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਤੋਂ ਚੱਲੀ ਆ ਰਹੀ ਹੈ। ਮਾਘੀ ਤੋਂ ਇੱਕ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਰਾਤ 9 ਵਜੇ ਅਰਦਾਸੀਏ ਸਿੰਘ ਵੱਲੋਂ ਗੁਰੂ ਚਰਨਾਂ ਵਿੱਚ ਅਰਦਾਸ ਕਰਕੇ ਬਸੰਤੁ ਰਾਗ ਆਰੰਭ ਕਰਨ ਦੀ ਆਗਿਆ ਲਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਅਰਦਾਸ ਉਪਰੰਤ ਕੀਰਤਨੀਏ ਸਿੰਘ ਸ਼ਬਦ ਬਸੰਤੁਰਾਗ ਵਿੱਚ ਗਾਇਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸ੍ਰੀ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਬਸੰਤੁ ਰਾਗ ਦੀਆ ਆਰੰਭਤਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਹਰ ਦਿਨ ਕੀਰਤਨੀਏ ਸਿੰਘ
ਸਾਰਾਗੜ੍ਹੀ ਜੰਗ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿਚ 125 ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਰਾਗੜ੍ਹੀ ਸਿੰਘ ਸਭਾ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਉੱਤਰੀ-ਪੱਛਮੀ ਸੂਬੇ ਖ਼ੈਬਰ-ਪਖ਼ਤੂਨਖ਼ਵਾ ਦੇ ਜਿਲ੍ਹੇ ਹਾਂਗ ਵਿਚ ਉਸਾਰਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਪਿਛਲੇ ਦਿਨੀਂ ਪੰਜ ਪਿਆਰਿਆ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਨਗਰ ਕੀਰਤਨ ਕਢਦਿਆਂ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਵਿਚ ਕੀਤੇ ਗਏ। ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸੁੰਦਰ ਇਮਾਰਤ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਹਾਂਗੂ ਵਿਚ ਸਿਰਫ 7 ਸਿਖ ਪਰਿਵਾਰ ਹੀ
ਪੰਥ ਤੋੰ ਵਿਛੜੇ ਗੁਰਧਾਮ : ਪ੍ਰਤਖ ਹਰਿ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਘਰੋੰ ਤੇ ਬਡਯੋਧੇ ਪਰਉਪਕਾਰੀ ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਮਾਤਾ ਗੰਗਾ ਜੀ ਜਦੋੰ ਬਾਬਾ ਬਕਾਲੇ ਵਿਚ ਸਰੀਰ ਛਡ ਗਏ ਸਨ ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਸਸਕਾਰ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮਾਤਾ ਗੰਗਾ ਜੀ ਵਾਲੇ ਅਸਥਾਨ 'ਤੇ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਫਿਰ ਬਾਬੇ ਬਕਾਲੇ ਤੋਂ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਜੀ, ਮਾਤਾ ਜੀ ਦੇ ਅੰਗੀਠੇ ਦਾ ਬਿਬਾਨ ਕੱਢ ਕੇ ਬਿਆਸ ਦੇ ਕੰਢੇ ਆ ਕੇ ਪਿੰਡ ਵੜੈਚ 'ਚ ਬੈਠੇ ਸਨ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਜੀ ਦੇ
