ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼ਹੀਦ ਗੰਜ, ਯਾਦਗਰ ਵੱਡਾ ਘੱਲੂਘਾਰਾ ਕੁੱਪ ਰੋਹੀੜਾ (ਸੰਗਰੂਰ)

ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼ਹੀਦ ਗੰਜ ਸਾਹਿਬ ਕੁੱਪ ਰੋਹੀੜਾ ਅਹਿਮਦ ਸ਼ਾਹ ਅਬਦਾਲੀ ਵੱਲੋਂ 5 ਫ਼ਰਵਰੀ 1762 ਵਿੱਚ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਮਲੇ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕੋ ਦਿਨ 35000 ਸਿੰਘ , ਸਿੰਘਣੀਆਂ ਤੇ ਭੁਜੰਗੀ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋ ਗਏ ਸਨ, ਉਹਨਾਂ ਕੌਮੀ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੀ ਯਾਦਗਾਰ ਹੈ । ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਇਸ ਘਟਨਾ ਨੂੰ ‘ਵੱਡਾ ਘੱਲੂਘਾਰਾ’ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਯਾਦ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਅਸਥਾਨ 'ਤੇ ਸੁੰਦਰ ਗੁਰਦਵਾਰਾ ਸਾਹਿਬ ਸਸ਼ੋਭਤ ਹੈ । ਇਹ ਲੁਧਿਆਣੇ ਤੋਂ ਮਲੇਰਕੋਟਲੇ ਜਾਂਦਿਆਂ ਤਕਰੀਬਨ ਅੱਧ ਵਿੱਚ ਪੈਂਦਾ ਹੈ । ਲੁਧਿਆਣੇ ਤੋਂ ਇਸ ਅਸਥਾਨ ਦੀ ਦੂਰੀ 20 ਕਿੱਲੋਮੀਟਰ ਅਤੇ ਮਲੇਰਕੋਟਲੇ ਤੋਂ 16 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਹੈ । ਇਹ ਅਸਥਾਨ ਰਾਜ ਮਾਰਗ ਤੋਂ ਦੋ ਕੁ ਕਿੱਲੋਮੀਟਰ ਛਿਪਦੇ ਵੱਲ ਨੂੰ ਸੰਗਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ ਰੋਹੀੜੇ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ । ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਲੁਧਿਆਣੇ ਤੋਂ ਸੰਗਰੂਰ ਦਰਮਿਆਨ ਸਫਰ ਕਰ ਰਹੇ ਹੋ ਤਾਂ ਇਹ ਗੁਰਦਾਵਾਰਾ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਜਰੂਰ ਕਰੋ ।

ਇਤਿਹਾਸ

ਸੰਨ 1762 ਵਿਚ ਅਬਦਾਲੀ ਦਾ ਹਮਲਾ ਲੁਧਿਆਣੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਪਿੰਡ ਕਿਲਾ ਰਾਏਪੁਰ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ  ਤੇ ਕੁਤਬ- ਬਾਹਮਣੀਆਂ ਤੱਕ ਜਾਰੀ ਰਿਹਾ । ਪਰ ਇਸ ਕਹਿਰੀ ਹਮਲੇ ਦੌਰਾਨ ਕੁੱਪ ਰੋਹੀੜੇ ਦੇ ਸਥਾਨ ਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸ਼ਹੀਦੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ।

ਇਮਾਰਤ

ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਇਮਾਰਤ ਦੀ ਕਾਰ ਸੇਵਾ ਬਾਬਾ ਜਗਤਾਰ ਸਿੰਘ ਤਾਰਨਤਾਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਦੇ ਜੱਥੇ ਵੱਲੋਂ 2001 ਵਿੱਚ ਜ਼ਮੀਨ ਖਰੀਦ ਕੇ ਆਰੰਭ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ । ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਏਥੇ ਸਿਰਫ ਪੁਰਾਣਾ ਥੇਹ (ਜੋ ਕਿ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਹੁਣ ਵੀ ਮੌਜੂਦ ਹੈ) ਸੀ । ਜਿਸ ਉੱਪਰ ਨਿਹੰਗ ਸਿੰਘਾਂ ਵੱਲੋਂ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਨਿਸ਼ਾਨ ਸਾਹਿਬ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ । ਪਿੰਡ ਰੋਹੀੜੇ ਦੀ ਬਹੁਗਿਣਤੀ ਵੱਸੋਂ ਮੁਸਲਮਾਨ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਪੁਰਾਤਨ ਥੇਹ ਦੇ ਮਲੇਰਕੋਟਲੇ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਦੇ ਅੱਧੇ ਹਿੱਸੇ ਉੱਪਰ ਮੁਸਲਮਾਨ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੀਆਂ ਕਬਰਾਂ ਹਨ । ਤੇ ਲੁਧਿਆਣੇ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਦੇ ਬਾਕੀ ਅੱਧੇ ਹਿੱਸੇ ਉੱਪਰ ਹੁਣ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਮਾਲਕੀ ਹੈ । ਜਿੱਥੇ ਹੁਣ ਕਾਰ ਸੇਵਾ ਵਾਲਿਆਂ ਵੱਲੋਂ ਬਾਗ ਲਗਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ । ਪਰ ਫੇਰ ਵੀ ਕਾਫ਼ੀ ਪੁਰਾਣੇ ਰੁੱਖ ਤੇ ਝਾੜੀਆਂ ਮੌਜੂਦ ਹਨ । ਜੋ ਇਸਦੀ ਪੁਰਾਤਨ ਦਿੱਖ ਦਿਖਾਉਂਦੇ ਹਨ ।

ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਇਮਾਰਤ ਵਿੱਚ ਰਿਹਾਇਸ਼ੀ ਕਮਰਿਆ ਵਾਲੀ 121 ਫੁੱਟ ਉੱਚੀ ਡਿਊਡੀ , ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਇਮਾਰਤ , ਲੰਗਰ ਹਾਲ ਅਤੇ ਕੁਝ ਰਿਹਾਇਸ਼ੀ ਕਮਰੇ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ । ਜਿੱਥੇ ਕਾਰ ਸੇਵਾ ਵਾਲੇ ਜਥੇ ਦੇ ਸਿੰਘ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ । ਗੁਰੂ ਕਾ ਲੰਗਰ ਅਤੁੱਟ ਵਰਤਦਾ ਹੈ ।

ਥੇਹ ਦੀ ਪੁਰਾਤਨਤਾ

ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਸਥਿਤ ਪੁਰਾਣੇ ਥੇਹ ਅਤੇ ਗੁਰੂ-ਘਰ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਕਾਫ਼ੀ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਥਾਂ ਹੈ । ਜਿੱਥੇ ਇਕ ਕਾਫ਼ੀ ਪੁਰਾਣੀ ਬੋਹੜ ਦਾ ਰੁੱਖ ਲੱਗਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ । ਜਿਸਦੇ ਦੁਆਲੇ ਬੈਠਣ ਲਈ ਚਬੂਤਰਾ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ  ਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਇਕ ਬੰਦ ਪਈ ਨਿੱਕੀਆਂ ਇੱਟਾਂ ਦੀ ਬਣੀ ਪੁਰਾਣੀ ਖੂਹੀ ਹੈ । ਇਸੇ ਹੀ ਖਾਲ਼ੀਂ ਪਈ ਥਾਂ ਤੇ ਇਸ ਸਥਾਨ ਦੇ ਹੜੱਪਾ ਸੱਭਿਅਤਾ ਨਾਲ ਵੀ ਸੰਬੰਧਿਤ ਹੋਣ ਦੀਆਂ ਨਿਸ਼ਾਨੀਆਂ ਮਿਲੀਆ ਸਨ । ਹੁਣ ਉਹ ਖੁਦਾਈ ਵਾਲੀ ਥਾਂ ਪੂਰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ ।

ਜੋੜ ਮੇਲਾ

ਹਰ ਸਾਲ 3-4-5 ਫ਼ਰਵਰੀ ਨੂੰ ਵੱਡੇ ਘੱਲੂਘਾਰੇ ਦੇ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਸ਼ਹੀਦੀ ਜੋੜ ਮੇਲਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । 5 ਫ਼ਰਵਰੀ ਨਗਰ ਕੀਰਤਨ ਵੀ ਸਜਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਜੋ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਤੋਂ ਚੱਲਕੇ ਇਲਾਕੇ ਦੇ ਕਈ ਸਾਰੇ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਿਆਂ ਹੋਇਆ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਆ ਕੇ ਸਮਾਪਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਉਂਝ ਇੱਥੇ ਹਰ ਮਹੀਨੇ ਦਸਵੀਂ ਦੇ ਦਿਨ ਦੀਵਾਨ ਸਜਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਲਾਕੇ ਦੇ ਪਿੰਡਾਂ ਨੇ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਰਲਕੇ ਹਰ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਦਸਵੀਂ ਦੀ ਤਰੀਕ ਵੰਡੀ ਹੋਈ ਹੈ । ਜਦੋਂ ਸੰਗਤਾਂ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਗਰ ਅਤੇ ਕੜਾਹ ਪ੍ਰਸ਼ਾਦਿ ਦੀਆਂ ਰਸਦਾਂ ਲਿਆਕੇ ਉਹ ਦਿਨ ਮਨਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ ।